Veel honden hebben moeite met alleen zijn. In dit artikel gaan we het hebben over de diepgewortelde angst – of de volledige paniek – die je hond voelt wanneer jij het huis verlaat, ook wel bekend als verlatingsangst.
We gaan kijken wat verlatingsangst bij honden precies is, en nog belangrijker, hoe probiotica je hond zou kunnen helpen om zich veiliger te voelen, zelfs als je er niet bent.
Wat is verlatingsangst bij honden?
Maar eerst, wat is verlatingsangst nu eigenlijk? Verlatingsangst is een overkoepelende term voor verschillende gedragsuitingen. Meestal wordt het veroorzaakt door de angst om alleen te zijn, maar bij sommige honden speelt frustratie een rol. Wil je meer weten over wat verlatingsangst precies is en de vier verschillende typen ervan? Daarvoor kun je dit artikel raadplegen. Technisch gezien is de juiste term eigenlijk “verlatingsgerelateerd gedrag,” maar voor het gemak blijven we in dit artikel “verlatingsangst” gebruiken.
Ongeveer 17% van de honden lijdt aan verlatingsangst. De symptomen variëren, maar kunnen bestaan uit overmatig blaffen, janken, vernielzuchtig zoals het kapot kauwen van meubels, of zelfs in huis plassen wanneer ze alleen worden gelaten. Deze situatie is niet alleen moeilijk voor je hond, maar kan ook een behoorlijke belasting vormen voor jou als baasje. Ik kan me voorstellen dat je je behoorlijk beperkt voelt in je eigen vrijheid en dat je enorm veel medelijden hebt met je bange hond.
Waarom heeft je hond verlatingsangst?
Wat betreft de oorzaken van verlatingsangst, daarover bestaat helaas nog veel onduidelijkheid. Verschillende factoren kunnen een rol spelen, zoals een achtergrond als asielhond of herplaatsen, vroegtijdige scheiding van de moeder, verhuizing naar een nieuw huis, overmatige stress en de hechtingsstijl tussen hond en eigenaar. Maar, eerlijk gezegd, begrijpen we (nog) niet helemaal waarom dit gedrag zich precies ontwikkelt.
Een stukje van de puzzel zou wel eens serotonine kunnen zijn. Serotonine is een neurotransmitter, een soort chemische boodschapper in de hersenen, die helpt bij het doorgeven van signalen tussen neuronen. Het speelt een belangrijke rol bij het reguleren van emoties en stemming, slaap, eetlust, en diverse andere essentiële lichaamsprocessen. Serotonine helpt bij het reguleren van de activiteit van hersengebieden die betrokken zijn bij het verwerken van emoties, zoals de amygdala.
Verlatingsangst wordt soms behandeld doormiddel van medicatie die ervoor zorgt dat er meer serotonine beschikbaar is de hersenen 1.
Serotonine en de darmen
Wat interessant is, is dat tot wel 90% van de serotonine in het lichaam in de darmen wordt geproduceerd 2. De darmen vormen een uniek ecosysteem met biljoenen micro-organismen. Er leven meer bacteriën in de darm van je hond dan dat er cellen in hun lichaam zijn. En deze bacteriën zijn ontzettend belangrijk voor de algehele gezondheid van je hond 3. Ze helpen niet alleen bij de spijsvertering, maar ondersteunen ook de immuunfunctie en, nog belangrijker, communiceren met de hersenen waardoor ze het gedrag kunnen beïnvloeden.
De darmmicrobiota zou daarom best wel eens een belangrijk stukje van de puzzel van verlatingsangst kunnen zijn.
De darmmicrobiota kan de serotoninespiegels op verschillende manieren beïnvloeden. Sommige stammen van bacteriën in de darm zijn bijvoorbeeld in staat om zelf serotonine te produceren, terwijl andere voedingsstoffen zoals tryptofaan kunnen afbreken, dat later weer wordt omgezet in serotonine 3.
Er is echter een beschermende laag rond de hersenen, de bloed-hersenbarrière genoemd, die serotonine niet rechtstreeks in de hersenen laat doordringen.
Toch lijkt het erop dat de darm de serotoninespiegels in de hersenen wel kan beïnvloeden. De darm kan namelijk ook via een omweg signaaltjes naar de hersenen sturen. Zo kan de darmmicrobiota bijvoorbeeld invloed uitoefenen op het enterische zenuwstelsel, dat soms het “tweede brein” wordt genoemd omdat het net zoveel neuronen bevat als het ruggenmerg.
Het enterische zenuwstelsel speelt een sleutelrol bij het reguleren van de spijsverteringsfunctie, maar communiceert ook met het centrale zenuwstelsel. Via deze omweg kunnen de darmen dus ook invloed hebben op de emoties en het gedrag. Daarom zou het kunnen dat de darm de serotoninespiegel in de hersenen verandert door te communiceren via het enterische zenuwstelsel en de nervus vagus. Fascinerend, toch?
Onderzoek naar de darm-hersenas en de rol van de darmmicrobiota bij angst en probleemgedrag staat nog in de kinderschoenen, en er valt nog veel te leren. Niettemin wijst steeds meer bewijs erop dat de darmmicrobiota en de invloed ervan op serotonine een belangrijke rol kunnen spelen in de ontwikkeling en behandeling van overmatige angst en depressie.
De link tussen de darmmicrobiota en angst
De darmmicrobiota is een kwetsbaar ecosysteem dat verstoord kan worden door een slecht dieet, antibiotica en overmatige stress. Hoewel stress een normaal onderdeel van het leven is en je hond helpt om te gaan met gevaar, kan overmatige stress schadelijke effecten hebben voor de darmmicrobiota.
Onderzoek heeft aangetoond dat stress kan leiden tot dysbiose, wat een verstoorde balans in de darmmicrobiota betekent. Wanneer je hond gestrest is, maakt het lichaam stresshormonen zoals cortisol en adrenaline aan, die de pH- en zuurstofniveaus in de darm kunnen beïnvloeden. Dit kan een omgeving creëren die minder geschikt is voor goede bacteriën en juist gastvrij is voor schadelijke bacteriën.
Stress kan ook een soort ‘lekkage’ in de darmbarrière maken, waardoor stofjes die eigenlijk niet door de darmbarrière zouden moeten gaan, er toch doorheen gaan. Wanneer dit gebeurt, grijpt het immuunsysteem in en veroorzaakt het lichte ontstekingen. Deze ontstekingen stimuleren de aanmaak van meer cortisol, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat.
Het is dan ook niet moeilijk om je voor te stellen dat verstoringen van de darmmicrobiota ook de darm-hersen communicatie verandert. Hoewel er meer onderzoek nodig is, wijzen steeds meer studies in de richting dat angst wellicht in de darm begint.
Hoe kunnen we verlatingsangst bij honden dan oplossen?
Er is geen simpel antwoord op deze vraag. Natuurlijk maakt het veranderen van de onderliggende angst door middel van exposuretherapie een belangrijk deel uit van de oplossing. Ik denk zelfs dat dit de beste manier is om verlatingsangst te verminderen.
Maar met de nieuwe kennis over de darmmicrobiota wordt er ook een weg vrijgemaakt voor alternatieve behandelingen voor verlatingsangst. Een van deze nieuwe mogelijkheden is probiotica.
Probiotica zijn levende darmmicro-organismen die een positief effect op de gezondheid van de hond hebben wanneer ze in voldoende hoeveelheden worden geconsumeerd.
Onderzoek bij mensen toont aan dat probiotica depressiviteit en angstsoornissen kunnen verminderen 4. Maar interessant genoeg veranderen proboitica niet per se de samenstelling van de darmmicrobita zelf. Probiotica kunnen wel de emoties op verschillende manieren beïnvloeden, bijvoorbeeld door communicatie via de nervus vagus, of door de productie van korte-keten vetzuren en neurotransmitters die signaaltjes afvuren naar de hersenen.
Probiotica zijn levende darmmicro-organismen die een positief effect hebben op de gezondheid van de hond.
Download het gratis e-book
Feiten en fabels over stress bij honden:
Hoe je je klanten beter kunt helpen en gedragsproblemen effectiever kunt oplossen
Als hondengedragstherapeut of instructeur weet je als geen ander hoe belangrijk het is om stress bij honden te vermindering. Maar wat als je de tools in handen had om je expertise naar een hoger niveau te tillen en je cliënten nog effectiever te ondersteunen? Download het 33 pagina-tellende e-book met alle ins en outs van stress!
Wat probiotica zo aantrekkelijk maakt, is dat ze doorgaans veilig in gebruik zijn en geen bijwerkingen veroorzaken, zoals bijvoorbeeld wel gebeurt bij antidepressiva en anxiolytica.
Het onderzoek bij honden loopt nog een beetje achter op dat bij mensen. Maar een eerste studie heeft nu aangetoond dat het probioticum Lactiplantibacillus plantarum verlatingsangst kan verminderen 5.
In deze studie werden 45 honden met verschillende gedragsproblemen, waaronder verlatingsangst, onderzocht. Welke gedragsproblemen deze honden precies hadden werd bepaald aan de hand van vragenlijsten aan de eigenaar. Vervolgens gaven de onderzoekers de helft van deze honden twee weken lang een probioticum (Lactiplantibacillus plantarum PS128) om te zien of het hun gedrag zou kunnen verbeteren. De andere helft van de honden kreeg een placebo zonder probioticum.
Na twee weken vulden de baasjes nogmaals dezelfde vragenlijsten in. Het probioticum leek inderdaad te helpen. De honden werden emotioneel stabieler en er was verbetering in de verlatingsangst in vergelijking met de honden die de placebo kregen. De serotoninespiegels van de honden waren ook veranderd, wat aangeeft dat het probioticum meetbare fysiologische effecten had.
Het gebruik van probiotica bij verlatingsangst lijkt dus een goed idee, aangezien deze studie positieve effecten heeft aangetoond op zowel gedrag als fysiologie.
Let wel, het is niet zo dat de honden helemaal geen verlatingsangst meer hadden. Probiotica zijn dus geen wondermiddelen, maar ze kunnen misschien wel helpen bij het verminderen van de symptomen van verlatingsangst. Ook kunnen ze helpen bij het verminderen van negatieve emoties, zoals we al weten van onderzoek bij mensen en andere diersoorten.
Probiotica zou je dus eventueel kunnen inzetten als ondersteuning terwijl je onder begeleiding van een gespecialiseerde gedragstherapeut je hond leert dat alleen zijn helemaal niet zo eng is.
Heeft jouw hond verlatingsangst?
References
- Meneses, T., Robinson, J., Rose, J., Vernick, J. & Overall, K. L. Development of and pharmacological treatment options and future research opportunities for separation anxiety in dogs. Journal of the American Veterinary Medical Association 259, 1130–1139 (2021).
- Zhou, M. et al. Microbiome and tryptophan metabolomics analysis in adolescent depression: roles of the gut microbiota in the regulation of tryptophan-derived neurotransmitters and behaviors in human and mice. Microbiome 11, 145 (2023).
- Homer, B., Judd, J., Mohammadi Dehcheshmeh, M., Ebrahimie, E. & Trott, D. J. Gut Microbiota and Behavioural Issues in Production, Performance, and Companion Animals: A Systematic Review. Animals 13, 1458 (2023).
- Liu, R. T., Walsh, R. F. L. & Sheehan, A. E. Prebiotics and probiotics for depression and anxiety: A systematic review and meta-analysis of controlled clinical trials. Neuroscience & Biobehavioral Reviews 102, 13–23 (2019).
- Yeh, Y.-M. et al. Effects of Lactiplantibacillus plantarum PS128 on alleviating canine aggression and separation anxiety. Applied Animal Behaviour Science 247, 105569 (2022)
Curious about dog behaviour?
Would you like to receive occasional tips and interesting information about dog behaviour directly to your inbox? Fill in your email address is the box below:
